اختلال دوقطبی در کودکان و نوجوانان

اختلال دوقطبی یک نوع اختلال روانی است که با تغییرات شدید و غیرعادی در خلق و خو، رفتار و انرژی فرد همراه است. این تغییرات ممکن است بر عملکرد فرد در مدرسه، خانواده و جامعه تأثیر منفی بگذارند. افراد مبتلا به این اختلال، دوره‌های مختلفی را تجربه می‌کنند:

• دوره‌های شیدایی که در آن‌ها فرد احساس شادی، خودبینی، پرجنب و جوش و تحرک زیاد دارد. فرد ممکن است بسیار صحبت کند، به سرعت عوض کند، بسیار کم بخوابد، بسیار خلاق باشد، بسیار خرج کند، رفتارهای پرخطر داشته باشد یا به سایرین تحمیل‌گر باشد.
• دوره‌های افسرده که در آن‌ها فرد احساس ناراحتی، بی‌اعتمادی، بی‌علاقگی و خستگی دارد. فرد ممکن است بسیار زیاد یا کم بخوابد، بسیار زیاد یا کم بخورد، به همه چیز علاقه‌ای نشان ندهد، به خودش گناه بگذارد، افکار منفی یا خودکشی داشته باشد یا به سایرین دورو باشد.
• دوره‌های مختلط که در آن‌ها فرد همزمان علائم شیدایی و افسرده را دارد. فرد ممکن است همزمان شاد و ناراحت باشد، همزمان پرجنب و جوش و خسته باشد، همزمان خودبین و بی‌اعتماد باشد یا همزمان تحرک زیاد و کند فکر باشد.

تغذیه و بیماریهای کودکان

علت دقیق اختلال دوقطبی شناخته نشده است؛ اما عوامل ژنتیکی، محیطی و شخصیتی ممکن است در آن نقش داشته باشند. اگر چنین اختلال روان پزشکان در کودکان ژن دو قطبی را دارند، احتمال دچار شدن به آن بالاتر است. همچنین رویدادهای پرسترس، آسیب‌های روحی، سوء مصرف مواد یا بعضی از بیماری‌های جسمانی مثل هیپوتیروئیدی ممکن است این اختلال را فعال کنند.

تشخیص اختلال دوقطبی در کودکان و نوجوانان بسیار دشوار است؛ زیرا علائم آن با علائم سایر اختلالات روانی مثل اختلال کمبود توجه و بیش‌فعالی، افسردگی یا اضطراب همپوشانی دارد. برای تشخیص این اختلال، لازم است که یک روان‌پزشک مجرب و متخصص به کودک مراجعه کند و با مصاحبه با کودک، والدین و معلمان، رفتارها و خلق و خوی کودک را در طول زمان بررسی کند. همچنین ممکن است از آزمایش‌های خون، ادرار یا تصویربرداری مغز برای حذف علل جسمانی استفاده شود.

درمان اختلال دوقطبی در کودکان و نوجوانان شامل دارو درمانی، روان درمانی و مداخلات خانوادگی است. داروهای مورد استفاده برای درمان این اختلال، عبارتند از:

• داروهای ضد جنون که برای کنترل علائم شیدایی مثل تحرک زیاد، تحریک‌پذیری، تجاوزگرایی یا بثورات پر مایع استفاده می‌شود. نمونه‌هایی از این داروها عبارتند از ریسپریدون، آریپیرازول، زایپریدون یا هالوپریدول.
• داروهای ضد تشنج که برای پایدارسازی خلق و خو و جلوگیری از تغییرات شدید خلق و خو استفاده می‌شود. نمونه‌هایی از این داروها عبارتند از لاموترژین، والپروات سدیم، کاربامازپین یا لیتیم.
• داروهای ضدافسردگی که برای درمان علائم افسرده مثل ناراحتی، بی‌علاقگی، خستگی یا افکار منفی استفاده می‌شود. نمونه‌هایی از این داروها عبارتند از فلوکستین، سروتالین، ونلافاکسین یا بوپروپین.

روان درمانی همچنین بخش مهمی از درمان اختلال دوقطبی در کودکان و نوجوانان است. روان درمان‌های مورد استفاده برای درمان این اختلال، عبارتند از:

• روان درمان شناخت رفتار که به کودک کمک می‌کند تا با شناسایی و تغییر الگوهای منفی فکر و رفتار، بهبود خلق و خودکنترل پیدا کند. روان درمان خانوادگی که به والدین کودک کمک می‌کند تا با یادگیری مهارت‌های ارتباطی، حل مسئله، مدیریت استرس و تشویق کودک، به او حمایت بدهند و با تغییرات خلق و خوی او کنار بیایند.

• روان درمان گروهی که به کودک فرصت می‌دهد تا با سایر کودکان مبتلا به اختلال دوقطبی رابطه برقرار کند، تجربیات خود را به اشتراک بگذارد، از حمایت و تجارب آن‌ها استفاده کند و احساس تعلق و درک پیدا کند.

مداخلات خانوادگی نیز بخش مهمی از درمان اختلال دوقطبی در کودکان و نوجوانان است. این مداخلات شامل همکاری با معلمان، پزشکان، روان‌پزشکان و سایر متخصصان است تا برنامه درمانی مناسب برای کودک تهیه شود. همچنین شامل تغییرات در محیط خانگی و مدرسه است تا کودک راحت‌تر و آرام‌تر باشد. برای مثال، تنظیم برنامه روزانه، فراهم کردن فضای آرام و منظم، جلوگیری از تحریک‌های زیاد یا ناگهانی، تعیین قوانین و حدود واضح و منصفانه، تشویق و تقویت رفتارهای مثبت و مناسب و جلوگیری از نقد یا مجازات شدید یا نامناسب.